Πραξικόπημα στην Τουρκία : Ελλάδα και Ερντογάν, Δύση και Ερντογάν, το επόμενο «πραξικόπημα»… και μια θεωρία συνωμοσίας (;)

Πραξικόπημα στην Τουρκία : Ελλάδα και Ερντογάν, Δύση και Ερντογάν, το επόμενο «πραξικόπημα»… και μια θεωρία συνωμοσίας (;)

Το πραξικόπημα στην Τουρκία απέτυχε.

Η αποκατάσταση όμως της ομαλής ζωής στην γειτονική χώρα θα αργήσει .

Ο Ερντογάν κέρδισε και αυτή τη μάχη, παραμένει ο κυρίαρχος του παιχνιδιού, αλλά δεν γνωρίζουμε πως θα εξελιχθεί πλέον η πορεία της χώρας και η δική  του.

Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος  είναι  ο κρίσιμος παράγοντας.

Από το σημείο αυτό αρχίζουν τα δύσκολα.

Μόλις έγιναν γνωστές οι πρώτες πληροφορίες για την εκδήλωση του πραξικοπήματος, στην Αθήνα επικράτησε έντονη ανησυχία καθώς όλοι θυμήθηκαν την ύπαρξη της «Επιχείρησης  Βαριοπούλα» του τουρκικού παρακράτους, κυρίως στρατιωτικών που προέβλεπε θερμό επεισόδιο με την Ελλάδα με στόχο όχι τον ελληνοτουρκικό πόλεμο, αλλά την ανατροπή του Ερντογάν.

Το σχέδιο αυτό είχε εκπονηθεί το 2003 και αποκαλύφθηκε το 2010 από τον ίδιο τον Ερντογάν.

Ο Τούρκος πρόεδρος είχε φυλακίσει  εκατοντάδες αξιωματικούς γι αυτόν και για άλλους λόγους, τους οποίους πριν λίγους  μήνες αποφυλάκισε για να τους κάνει συμμάχους.

Ευτυχώς  για την  ειρήνη, οι εξελίξεις είχαν άλλη πορεία.

Εκατοντάδες Τούρκοι στρατιωτικοί συνελήφθησαν και θα υπάρξουν πολλοί ακόμη που θα ξηλωθούν.

Η Δημοκρατία, με τα χαρακτηριστικά που της έχει προσδώσει ο Ερντογάν (έντονος αυταρχισμός, νεοθωμανισμός, ακραίος ισλαμισμός  ) νίκησε.

 Ο Τούρκος πρόεδρος έκανε την σωστή κίνηση να ζητήσει από τους οπαδούς του να κινητοποιηθούν, χρησιμοποίησε και το διαδίκτυο για τον σκοπό αυτό, αλλά το κυριότερο ήταν ότι οι τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν συμμετείχαν στο σύνολό τους στο πραξικόπημα.

Αυτός είναι ο βασικός λόγος για την αποτυχία του πραξικοπήματος.

Η επόμενη ημέρα βρίσκει λοιπόν τα πράγματα σε  μια περίεργη κατάσταση. Οι ΗΠΑ όπως και στην περίπτωση του πραξικοπήματος στην Αίγυπτο έκαναν λόγο για «εξέγερση», ενώ αρχικά, στάση αναμονής είχαν η ΕΕ και η Ρωσία. Όταν όμως έγινε αντιληπτό ότι το πραξικόπημα αποτυγχάνει, όλες οι χώρες στήριξαν τη δημοκρατία στην Τουρκία, χωρίς να κάνουν αναφορά στον Ερντογάν.

 Η Ελλάδα έχει πολλούς λόγους να είναι ανήσυχη για μεγάλο διάστημα ακόμη. Τόσο γιατί ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκληθεί ένταση στο Αιγαίο από δυνάμεις στην γειτονική χώρα που θα την  επιδιώξουν για δικούς τους λόγους, όσο και γιατί στην Κύπρο εξακολουθούν να υπάρχουν 45.000 Τούρκοι στρατιώτες.

Είναι αυτονόητη η πολιτική και στρατιωτική επιφυλακή. Με την πάροδο των ημερών και όσο θα ομαλοποιείται η κατάσταση η Ελλάδα θα μπορέσει να ανακουφιστεί, όχι όμως και να ησυχάσει.

Αποτελεί κρίσιμη παράμετρο για το μέλλον η στάση του Ερντογάν από εδώ και στο εξής.

Ο Τούρκος πρόεδρος, θα γίνει ακόμη πιο αυταρχικός καθώς η ανασφάλειά του θα μεγαλώσει.

υτό θα τον ωθήσει σε μια πιο ισχυρή πολιτική καταστολής στο εσωτερικό της χώρας, κατά συνέπεια, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η ομαλότητα στην Τουρκία θα επανέλθει. 

Λαμβάνοντας υπόψη τον χαρακτήρα του μπορούμε να προβλέψουμε ότι αυτή θα είναι η επιλογή του. Περισσότερος αυταρχισμός, περισσότερη καταστολή θα προκαλέσει νέες αντιδράσεις στο εσωτερικό της Τουρκίας και αυτό είναι ένας κρίσιμος κρίκος στις εξελίξεις του επομένου διαστήματος.

Η ραγδαία αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας ,με την προσπάθεια του Ερντογάν να αποκαταστήσει τις σχέσεις με το Ισραήλ, την Ρωσία  και την Αίγυπτο είναι μια θετική κίνηση. Οι επιλογές που θα κάνει στο Κουρδικό είναι επίσης κομβικής σημασίας.

Εκ των πραγμάτων όμως ο Ερντογάν έχει και άλλα προβλήματα.

Πρώτον έχει ανάγκη όσο ποτέ άλλοτε της στήριξης της ΕΕ, αλλά είναι επιλογή του Ερντογάν να την επιδιώξει. Η ΕΕ θα ζητήσει από τον Τούρκο πρόεδρο περισσότερη δημοκρατία, αλλά είναι αμφίβολο αν  εκείνος θα ανταποκριθεί και σε ποιο βαθμό.

Στο πλαίσιο αυτό, ο Ερντογάν θα συνεχίσει να εφαρμόζει την συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό, γιατί σε αντίθετη περίπτωση θα υπάρξει σοβαρή και δυσμενής επιδείνωση των σχέσεών τους.

Δεύτερον θα πρέπει να αποφασίσει αν  και πως θα προχωρήσει στην αναθεώρηση του Συντάγματος για να εδραιώσει το προεδρικό σύστημα στην Τουρκία καθώς είναι γνωστό ότι επιδιώκει να συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες στο πρόσωπό του.

Τρίτο θα πρέπει να αποφασίσει τι θα κάνει με το Κουρδικό πρόβλημα και αν θα συνεχίσει τον πόλεμο.

Τέταρτο θα πρέπει να αποσαφηνίσει  τη στάση του στην κρίση της Συρίας και τον ISIS.

Πέμπτο, θα πρέπει να αποσαφηνίσει τις σχέσεις του με τις ΗΠΑ, καθώς είναι γνωστό ότι η Τουρκία είχε την δική της πολιτική στην περιοχή και γι αυτό είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στην Ουάσιγκτον.

Ο Ερντογάν και η Δύση

Η προσπάθεια απόλυτης πρόσδεσης της Τουρκίας στη Δυτική/ αμερικανική ατζέντα  απέτυχε, προς το παρόν. Ο Ερντογάν (και το καθεστώς του) όχι απλώς επιβίωσε, αλλά απέδειξε τις βαθιές ρίζες που πρόλαβε να δημιουργήσει (από το 2004) στην κοινωνία και τις δομές (στρατός) του κράτους.

Οι (προφανείς) λόγοι αποτυχίας του πραξικοπήματος επιβεβαιώνουν το «βάθος» του καθεστώτος:

1.Ο στρατός ως σύστημα εξουσίας αποδείχτηκε, τελικά, πιστός στο καθεστώς απομονώνοντας τους πραξικοπηματίες

2.Το κόμμα του Ερντογάν (ΑΚΡ) εξακολουθεί να ηγεμονεύει στην πολιτική σκηνή και να ασκεί ισχυρότατη επιρροή (και γοητεία) με μεγάλο τμήμα (50% τουλάχιστον) της τουρκικής κοινωνίας.

Για όποιον λόγο κι αν διαφωνεί (πολιτικά, πολιτιστικά, αισθητικά) κανείς με τον Ερντογάν και τη διακυβέρνησή του, θα πρέπει να παραδεχτεί ότι έχει πετύχει:

1.Την ανόρθωση της οικονομίας της χώρας

2.Το ξεδόντιασμα των παρα- μηχανισμών (όπως ο στρατός) που είχαν τον τελευταίο λόγο για τις πολιτικές επιλογές στη χώρα

3.Τη σύλληψη και προώθηση μιας στρατηγικής για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας με γνώμονα τα ιδιαίτερα συμφέροντα και τις φιλοδοξίες της.

Αυτό το τελευταίο,  η αποσύνδεση της Τουρκίας από την ομάδα χωρών- προτεκτοράτων της Δύσης/ ΗΠΑ, αποτελεί το σημείο τριβής του καθεστώτος με τη Δύση. Η ατζέντα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής δεν συμπίπτει με την ατζέντα της Δύσης και η  πετυχημένη επιμονή του Ερντογάν να μην είναι, αυτός η κυβερνήσεις και η χώρα του, δυτικές μαριονέτες, τον καθιστούν «κόκκινο πανί» και στόχο…

Παρά την επιβεβαιωμένη  -και με δραματικό τρόπο μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα- πολιτική του κυριαρχία ο Ερντογάν κυβερνά μια βαθιά διαιρεμένη σε πολλά επίπεδα χώρα. Και αυτό ακριβώς περιγράφει και υπονομεύει τα όρια της εξουσίας του. Πάνω απ όλα αυτή η διαίρεση προεξοφλεί ότι το παιχνίδι στην Τουρκία δεν έχει τελειώσει.

Οι διαιρέσεις που αδυνατεί να συνθέσει το καθεστώς Ερντογάν φαίνονται αξεπέραστες καθώς έχουν να κάνουν με εθνικές και ιδεολογικές/ πολιτισμικές πεποιθήσεις:

1.Το κουρδικό ζήτημα φαίνεται να είναι αδύνατο προς διαχείριση καθώς η κουρδική μειονότητα (περί τα 15 εκατομμύρια)  που ζει στην Τουρκία αποκτά σημείο αναφορά με τη δημιουργία κουρδικού «κράτους», ως αποτέλεσμα του πολέμου στη Συρία

2.Αδύνατος φαίνεται και ο συμβιβασμός των «δυτικόστροφων» κοσμικών Τούρκων της Κωνσταντινούπολης και των παραλίων με το ολοένα και εντεινόμενο άρωμα του Ισλάμ που αποπνέει η διοίκηση Ερντογάν.

Όσο αυτές οι διαιρέσεις μπορούν προς το παρόν να γεφυρώνονται από την  «επιτυχή» λειτουργία της οικονομίας  και το καθεστώς του Ερντογάν μπορεί να απολαμβάνει τη μέγιστη σημερινή λαϊκή υποστήριξη.

Όμως στους καιρούς μας τίποτε πιο αβέβαιο και επισφαλές από την οικονομία…

….και ίσως από εκεί πρέπει να περιμένουμε το επόμενο «πραξικόπημα»..

Άλλωστε  οι καιροί αλλάζουν, τα πραξικοπήματα δεν  πραγματοποιούνται μέσω τα και δια του στρατού (καμιά φορά και με αυτόν), αλλά  ( όπως απόδειξε  και ευρωπαϊκή και η ελληνική πείρα) , αλλά μέσω των τανκς και των ερπυστριών  των αγορών και των χρηματοοικονομικών ελίτ..

Και μια θεωρία συνωμοσίας

Απέτυχε το πραξικόπημα  που το προκάλεσαν ή το απότυχαν ,ή το ανέχτηκαν ξένες δυνάμεις (ΗΠΑ)και το συνέτριψε  ο  Ρεντζέπ Ταγίπ Ερντογάν ή το μάζεψαν κατόπιν συμβιβασμού με αυτές  ξένες δυνάμεις (ΗΠΑ);

Απέτυχε παταγωδώς η απόπειρα των Αμερικάνων να ανατρέψουν με πραξικόπημα τον Τούρκο πρόεδρο Ρεντζέπ Ταγίπ Ερντογάν χρησιμοποιώντας τον Γκιουλέν;

 Ερωτήματα που θα δώσουν απαντήσεις οι ίδιες εξελίξεις σε μεσοπρόθεσμο βάθος χρόνου, παρά τις αντιθέσεις που δημόσια υπάρχουν  μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ για τους υπαινιγμούς Τούρκων κυβερνητικών αξιωματούχων πως οι ΗΠΑ βρίσκονται πίσω από το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία.

Αυτό που όμως παραμένει άγνωστο μέχρι στιγμής είναι, αν ο Τούρκος πρόεδρος, συνέτριψε τους επίδοξους πραξικοπηματίεςή  ήρθε σε συμβιβασμό με τους Αμερικανούς για να παραμείνει στην εξουσία.

Σίγουρα για την ώρα δεν μπορεί να αποκλειστεί κάτι τέτοιο, με δεδομένο ότι οι ΗΠΑ, επειδή είχαν από τα μέσα πληροφόρηση σε σχέση με το πραξικόπημα, άλλαξαν γρήγορα τη γραμμής τους και τάχθηκαν υπέρ της ''συνταγματικής νομιμότητας''.

Θα φανεί σύντομα. 

Αν  ο Ερντογάν έχει προχωρήσει σε συμβιβασμό με τους Αμερικάνους, πράγμα που θα σημαίνει σίγουρα περισσότερες εξουσίες στο στρατιωτικό κατεστημένο της γειτονικής χώρας, όπου οι Αμερικανοί έχουν πρωτίστως τους ανθρώπους τους,  δεν αποκλείεται καθόλου οι ελληνοτουρκικές σχέσεις (Αιγαίο, Κύπρος κλπ )να επιδεινωθούν, αν και ο Τούρκος πρόεδρος θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει τη απόπειρα πραξικοπήματος για να επιβάλει τον απόλυτο έλεγχο τους στις ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας.