Πέμπτη 24 Ιουλίου 2014

Πολιτική και κοινωνική ηγεμονία

Πολιτική και κοινωνική ηγεμονία
1thema
ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΓΚΙΒΑΛΟΣΤου Μενέλαου Γκίβαλου*

Όταν μια κυβερνητική εξουσία δεν μπορεί να διαχειριστεί με πολιτικές-θεσμικές διαδικασίες και λειτουργίες κρίσιμα προβλήματα, αλλά καταφεύγει συστηματικά σε αυταρχικές και αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις, ευτελίζοντας το Κοινοβούλιο και παραβιάζοντας τις συνταγματικές πρόνοιες, τότε υποδηλώνει η ίδια ότι διανύει το «πράσινο μίλι» προς την οριστική της καταδίκη και πτώση.

Ανεξάρτητα από τις άθλιες μεθοδεύσεις τις οποίες μετήλθε η μνημονιακή συγκυβέρνηση στο θέμα του δημοψηφίσματος για τη ΔΕΗ, η ευρύτερη κοινωνικοπολιτική σύγκλιση που εκφράστηκε και συμβολοποιήθηκε με τον αριθμό των «120», αποκαλύπτει ότι το μνημονιακό στρατόπεδο δεν διαθέτει πλέον «εφεδρείες» για την επιβίωση και την αναπαραγωγή του.

Το κοινωνικό και πολιτικό περιεχόμενο των εκλογών της 25ης Μαΐου διαμορφώνει ήδη στην πράξη τα νέα ιστορικά δεδομένα. Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε. Το ανώτατο όριο επιβίωσης της συγκυβέρνησης επικαθορίζεται από τις προεδρικές εκλογές.

Ο νεοφιλελευθερισμός ως συνολική κοσμοαντίληψη δεν αποτελεί μια γραμμική εξέλιξη, έναν τελεολογικά καθορισμένο μετασχηματισμό του αστικού-φιλελεύθερου καπιταλιστικού προτύπου. Αντίθετα, εξελίσσεται και διαμορφώνεται ως ένα αντι-παράδειγμα, του οποίου ο «σκληρός πυρήνας» των οικονομικών επιλογών και των κοινωνικών αντιλήψεών του έρχεται σε ευθεία ρήξη με το παραδοσιακό πρότυπο, με αποτέλεσμα την αποδιάρθρωση ή και διάλυση των κοινωνικών, παραγωγικών και πολιτισμικών θεμελίων του αστικού-φιλελεύθερου παραδείγματος.

Η μεσαία τάξη διαλύεται. Τα ελεύθερα επαγγέλματα, η μικρομεσαία παραγωγική δραστηριότητα τίθενται υπό διωγμόν. Η ατομική ιδιοκτησία καταλύεται στην πράξη, η ασφάλεια της περιουσίας τίθεται υπό αμφισβήτηση. Τα κοινωνικά δικαιώματα και οι εργασιακοί και κοινωνικοί θεσμοί οδηγούνται στον πλήρη αφανισμό.

Το ίδιο το κράτος (οι θεσμοί και οι μηχανισμοί του) αποδυναμώνεται και τίθεται υπό πλήρη απαγόρευση ο ρυθμιστικός του ρόλος στις οικονομικές εξελίξεις. Επανερχόμαστε άτυπα αλλά ουσιαστικά στη μορφή του κράτους-νυχτοφύλακα του 19ου αιώνα, όπου η μόνη αποστολή του ήταν η συλλογή των φόρων και η καταστολή.

Το κρίσιμο, το ιστορικού χαρακτήρα ερώτημα που προβάλλει στις ημέρες μας, είναι με ποιο τρόπο θα μπορέσει μια κοινωνία που οδηγείται σε διάλυση να ανασυγκροτηθεί και να εκφραστεί πολιτικά. Ποιος είναι σήμερα ο ιστορικός ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ, που αναδείχτηκε δυναμικά μέσα από το πεδίο της κρίσης;

Το πρόβλημα των πολιτικών και κοινωνικών συμμαχιών αποκτά μείζονα σημασία, αλλά αντιμετωπίζεται συχνά με λανθασμένο τρόπο.

Η φορμαλιστική κομματική-κοινοβουλευτική οπτική αντιμετωπίζει μια επόμενη κυβέρνηση υπό τον ΣΥΡΙΖΑ με βάση το άθροισμα κομμάτων και βουλευτικών ψήφων. Τη σύγχυση μάλιστα επιτείνουν αντιλήψεις στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, που προτείνουν συμμαχική κυβέρνηση της Αριστεράς με το ΚΚΕ…

Ομως θεμελιώδη όρο επιβίωσης και αναπαραγωγής του ΚΚΕ αποτελεί -σύμφωνα με τις επιλογές της ηγεσίας του- η «κλειστή» πολιτικοϊδεολογική του ταυτότητα, η αυτοαπομόνωσή του από ευρύτερες πολιτικές ή κοινωνικές συγκλίσεις. Γι’ αυτό και αναπτύσσει έναν «στρατηγισμό», μια αφηρημένη αντικαπιταλιστική θεώρηση ιστορικού χαρακτήρα, που αποκλείει de jure και de facto κάθε είδους συνεργασίες ή συγκλίσεις.

Γι’ αυτό και η αντιπαράθεση του ΚΚΕ προς τον ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει τακτικό χαρακτήρα, δεν εξαντλείται στο πεδίο τής συνήθους -ακόμα και στον χώρο της Αριστεράς- κομματικής αντιπαράθεσης. Αντίθετα, αποκτά στρατηγικό χαρακτήρα και αποτελεί, σύμφωνα με την ηγεσία του ΚΚΕ, όρο της επιβίωσής του.

Σήμερα βιώνουμε μια ιδιαίτερη ιστορική πραγματικότητα. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έρχεται να «μετατοπίσει» μια θεσμικά συγκροτημένη κοινωνικοοικονομική δομή σε μια αριστερή-σοσιαλιστική στρατηγική. Πριν απ’ όλα θα πρέπει να ανασυνθέσει, σε θεσμικό, πολιτικό-προγραμματικό και ιδεολογικό επίπεδο μια ημιδιαλυμένη κοινωνική δομή, κοινωνικά στρώματα και τάξεις που έχουν απολέσει την οικονομική-παραγωγική τους βάση, την πολιτικοϊδεολογική τους ταυτότητα, την παραδοσιακή κομματική τους εκπροσώπηση.

Η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ, συνεπώς, δεν μπορεί να θεμελιωθεί στην επιδίωξη μιας ιδεολογικής ηγεμονίας, αλλά κυρίως στη διαμόρφωση των όρων για μια πολιτικοκοινωνική ηγεμονία που θα στηρίζεται σε μια ευρεία κοινωνική συμμαχία.

Πολλοί προβάλλουν -δικαιολογημένα ίσως- ενστάσεις. Φοβούνται την ενσωμάτωση του ΣΥΡΙΖΑ στο σύστημα, την ενδεχόμενη «ΠΑΣΟΚοποίησή του», την απώλεια του ριζοσπαστικού του χαρακτήρα.

Ολα αυτά τα ενδεχόμενα μπορούν να αποτραπούν μόνο αν υπάρξουν οι πολιτικές και προγραμματικές προϋποθέσεις και στόχοι που μπορούν να διαμορφώσουν μια συνεκτική κοινωνική συμμαχία, ικανή να στηρίζει μια προοδευτική κυβέρνηση στις κρίσιμες μάχες της. Η ρήξη με το σύστημα της διαπλοκής, ο έλεγχος του τραπεζικού συστήματος, το συγκεκριμένο σχέδιο παραγωγικής ανάπτυξης αποτελούν ριζοσπαστικές τομές και ταυτόχρονα συλλογικούς στόχους της κοινωνικής πλειοψηφίας.

Στην ιστορική συγκυρία που βιώνουμε, οι όποιες συνεργασίες κορυφής θα διαμορφωθούν ως αποτέλεσμα της συγκρότησης αυτής της κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας. Αλλως, κάθε «αριστερή» διακυβέρνηση θα είναι έωλη και ευάλωτη στις επιθέσεις των συστημικών μηχανισμών.

* Αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου